Αναδημοσίευση από την εφημερίδα «ΑΥΓΗ», 16.10.2015

Της Χαράς Καφαντάρη*

Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχει να αντιμετωπίσει σήμερα η ανθρωπότητα είναι η μάχη ενάντια στην Κλιματική Αλλαγή που προκαλείται από την παγκόσμια υπερθέρμανση. Η επιβεβαίωσή της έρχεται καθημερινά μέσα από την άνοδο της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας και των θαλασσών, την επιδείνωση του φαινομένου της ερημοποίησης περιοχών, την αύξηση της συχνότητας των ακραίων καιρικών φαινομένων και τη διαρκώς μεγαλύτερη συγκέντρωση αερίων ρύπων στην ατμόσφαιρα, που κάθε τόσο ξεπερνούν τα προηγούμενα όρια.

Ολοένα γίνονται πιο επίκαιρες οι φωνές για την αναγκαιότητα να ενταθούν οι προσπάθειες για τη συγκράτηση της ανόδου της μέσης θερμοκρασίας της Γης στους 2ο C. Η μεγάλη πορεία για την μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή άρχισε το 1995 με την πρώτη συνδιάσκεψη στο Βερολίνο, ενώ το 1997 έγινε δεκτό και τέθηκε σε εφαρμογή το γνωστό Πρωτόκολλο του Κιότο, η πρώτη διεθνής προσπάθεια για τη χαλιναγώγηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Παρά τα όποια αρνητικά της συμφωνίας αυτής και τις μεγάλες απουσίες των ΗΠΑ, που ποτέ δεν επικύρωσαν το Πρωτόκολλο του Κιότο ή των άλλων μεγάλων ρυπαντών Κίνας και Ινδίας, που ως αναπτυσσόμενες χώρες δεν είχαν περιορισμούς εκπομπών, ήταν μια πρώτη προσπάθεια στην παγκόσμια συνεργασία για την ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής και τη σωτηρία της ανθρωπότητας.

Τα χρόνια πέρασαν και έγιναν πολλές συνδιασκέψεις για την κλιματική αλλαγή. Παράλληλα, με την επιστημονική γνώση που αυξανόταν κάθε φορά, ιδιαίτερα μάλιστα με τα πορίσματα της IPCC, της Διεπιστημονικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ, που τιμήθηκε και με το βραβείο Νόμπελ για τα ενδιαφέροντα συμπεράσματά της, αυξήθηκε και η ενημέρωση και η συνειδητοποίηση του κοινού. Ποιος είναι δυνατόν να ξεχάσει το πολύχρωμο πλήθος των χιλιάδων διαδηλωτών που συγκεντρώθηκε στο πλαίσιο της συνδιάσκεψης της Κοπεγχάγης απαιτώντας κλιματική δικαιοσύνη και μια συμφωνία που θα περιλαμβάνει όλους τους μεγάλους ρυπαντές και θα είναι εφαρμοστέα από όλα τα κράτη.

Όμως, η αβουλία και η απροθυμία των κυβερνήσεων, η δράση των διάφορων λόμπι των ορυκτών καυσίμων, αλλά και η οικονομική ύφεση, που εκείνη την εποχή άρχισε να δείχνει τα δόντια της, δεν άφησαν να ακουστεί η βούληση των λαών του πλανήτη. Και η τελική κατάληξη ήταν αναμενόμενη. Αντί να υιοθετηθεί μια νομικά δεσμευτική συμφωνία, τελικά έγινε αποδεκτό ένα άχρωμο σύμφωνο.

Οι επόμενες συνδιασκέψεις στο Κανκούν του Μεξικού, το Ντέρμπαν της Ν. Αφρικής, την Ντόχα του Κατάρ και την Βαρσοβία της Πολωνίας άρχισαν με πολύ μικρές προσδοκίες και τελείωσαν με πενιχρά αποτελέσματα, ενώ συνεισέφεραν πολύ λίγα. Ίσως τα πιο θετικά σημεία των συνδιασκέψεων αυτών να είναι:

* Η επαναβεβαίωση της ανάγκης να κρατηθεί η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στα ανεκτά επίπεδα των 2ο C μέχρι το τέλος του αιώνα.

* Η επιβεβαίωση της ανθρωπογενούς αιτίας της παρούσας κλιματικής αλλαγής.

* Η ανάγκη χρηματοδότησης των φτωχότερων χωρών για την προσαρμογή στις συνέπειες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, με την παράλληλη δημιουργία ενός «πράσινου ταμείου» που θα χρηματοδοτηθεί από τις πλουσιότερες βιομηχανικές χώρες.

Το πολύχρωμο πλήθος της αντίστασης έδωσε και αυτό τις δικές του μάχες. Από την Κοπεγχάγη στην Κοτσαμπάμπα κι από ‘κεί στους δρόμους του Μανχάταν, όπου εκατομμύρια διαδηλωτές ύψωσαν τη φωνή τους σε μια προσπάθεια για τη σωτηρία του πλανήτη.

Πέρυσι στη Λίμα του Περού τέλειωσε ακόμα μια συνδιάσκεψη για την κλιματική αλλαγή. Άλλη μια συνδιάσκεψη που άρχισε με μειωμένες προσδοκίες και την παντελή σχεδόν έλλειψη προβολής από τα Διεθνή Μέσα με απόντες και τους ηγέτες των μεγάλων χωρών. Μια συνδιάσκεψη που τέλειωσε αφήνοντας ανοιχτά όλα τα προς συζήτηση θέματα, παραπέμποντάς τα για λύσεις στη φετινή συνδιάσκεψη του Παρισιού. Μια συνδιάσκεψη πολύ σημαντική για το μέλλον της ανθρωπότητας, αφού σε αυτήν πρέπει να γίνει κατορθωτό να γίνει αποδεκτή η μεγάλη διεθνής συμφωνία που θα αντικαταστήσει το Πρωτόκολλο του Κιότο και θα έχει εφαρμογή από το 2020, αλλά και τις δράσεις που θα πρέπει να αναληφθούν στο μεταβατικό στάδιο 2015-2020.

Την περασμένη εβδομάδα τα Ηνωμένα Έθνη έδωσαν στη δημοσιότητα το προσχέδιο αυτής της συμφωνίας. Το προσχέδιο αυτό έχει ενθαρρυντικά σημεία, αφού σε αυτό συμπεριλαμβάνονται οι προτάσεις και οι δεσμεύσεις μεγάλων ρυπαντών, όπως οι ΗΠΑ, η Ε.Ε. και άλλων μικρότερων υπό ανάπτυξη χωρών. Συνολικά μέχρι στιγμής έχουν κατατεθεί προτάσεις από 146 χώρες που καλύπτουν το 86% των παγκόσμιων ρύπων, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνεται και το 70% των υπό ανάπτυξη χωρών.

Παρ’ όλα αυτά παραμένουν πολλά ανοικτά θέματα, με κύρια τη χρηματοδότηση των φτωχότερων χωρών για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής ή εκείνο της ευθύνης για τις παλαιότερες συγκεντρώσεις εκπομπών στην ατμόσφαιρα.

Η συγκυρία πλέον οικοδομείται καθώς πλησιάζουν οι ημερομηνίες για την πραγματοποίηση της διεθνούς συνδιάσκεψης για την κλιματική αλλαγή που θα γίνει στο Παρίσι. Η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για την ανθρωπότητα, του 21oυ αιώνα, αποτελώντας την πιο ταξικά φορτισμένη μεταβολή, τις συνέπειες της οποίας ήδη πληρώνουν οδυνηρά φτωχοί λαοί, αλλά ακόμα και φτωχοί πολίτες που κατοικούν σε οικονομικά εύρωστες χώρες. Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης σε όλες τις πτυχές οργάνωσης της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και της κοινωνικής πραγματικότητας, είναι η απαραίτητη προϋπόθεση να αναχαιτίσουμε τις περαιτέρω συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Η δράση μας έχει ήδη αργήσει.

* Η Χαρά Καφαντάρη είναι γεωλόγος, βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Β’ Αθήνας